Cavus deformity یا pes cavus به حالتی گفته میشود که قوس طولی کف پا به طور غیرطبیعی افزایش یافته باشد. این دفرمیتی معمولاً با تغییرات استخوانی و عملکردی در پا همراه است .
ویژگیهای بالینی:
1. افزایش قوس طولی کف پا: اصلیترین مشخصه این دفرمیتی است.
2. Claw toes: انگشتان پا ممکن است دچار خمیدگی شوند (flexion در مفاصل interphalangeal و hyperextension در مفاصل metatarsophalangeal).
3. حساسیت در قسمت قدامی پا : به دلیل افزایش فشار روی سر متاتارسها .
4. بیتعادلی عضلانی: معمولاً ناشی از ضعف عضلات اینورتور (مانند تیبیالیس قدامی) یا اورتور (مانند پرونئالها) است.
5. سایر علائم:
درد در کف پا یا پاشنه.
کاهش انعطافپذیری.
فشار یا اصطکاک در نواحی خاص کف پا که ممکن است باعث ایجاد کالوس شود.
علل ایجاد کاووس یا افزایش قوس پا:
1. اختلالات عصبی-عضلانی:
- بیماری شارکو-ماری-توث (CMT): یکی از شایعترین دلایل.
- دیستروفی عضلانی.
- فلج مغزی (CP).
- پولیو یا عفونتهای مشابه.
- آسیب طناب نخاعی.
2. علل مادرزادی:
ناهنجاریهای مادرزادی استخوانی.
سندرمهای ژنتیکی.
3. دلایل ایدیوپاتیک: در برخی موارد علت مشخصی یافت نمیشود.
مکانیزم ایجاد:
عدم تعادل عضلانی: ناهماهنگی بین عضلات مخالف (agonist و antagonist) منجر به تغییر در نیروهای وارد بر استخوانهای پا و افزایش قوس میشود.
اختلال در عصبدهی: باعث ضعف یا اسپاسم عضلات میشود که منجر به افزایش قوس پا میگردد.
عوارض:
1. درد مزمن: ناشی از فشار زیاد در برخی نقاط.در افراد مبتلا به cavus احتمال ایجاد خار پاشنه بیشتر است.
2. زخم و تاول: به دلیل توزیع نامناسب وزن.
3. اختلال در راه رفتن: به علت کاهش سطح تماس پا با زمین.معمولا این افراد بیشتر مستعد پیچ خوردگی مچ هستند.
4. آرتروز: به دلیل بارگذاری غیرطبیعی روی مفاصل پا.
تشخیص:
1. معاینه بالینی: بررسی قوس کف پا، انعطافپذیری و الگوی راه رفتن.
2. تصویربرداری:
رادیوگرافی: برای ارزیابی استخوانها و زاویه قوس.
MRI یا CT scan: در موارد خاص برای ارزیابی دقیقتر.
3. مطالعات الکترومایوگرافی (EMG): جهت بررسی عملکرد عضلات و اعصاب.
4. آنالیز راه رفتن: بررسی بیومکانیک راه رفتن و فشارهای کف پا.یکی از روش های معاینه با استفاده از اسکن پا در حالت ایستاده یا راه رفتن و بررسی نقاط فشار کف پایی انجام میشود.
درمان کاووس یا قوس زیاد پا:
درمان غیرجراحی قوس زیاد پا:
1. ارتزها: استفاده از کفیهای طبی و ارتزها برای توزیع بهتر وزن و کاهش فشار.
2. کفشهای طبی: با طراحی مناسب برای حمایت از قوس پا.
3. فیزیوتراپی: تقویت عضلات ضعیف و افزایش انعطافپذیری.
4. دارودرمانی: برای کاهش درد و التهاب در صورت نیاز.
جراحی:
در موارد شدید یا مقاوم به درمان غیرجراحی:
1. Osteotomy: بازسازی استخوانها برای کاهش قوس.
2. Tendon transfer: انتقال یا اصلاح عملکرد تاندونها.
3. Arthrodesis: جوش دادن مفاصل در موارد پیشرفته.
پروگنوز:
بسته به علت زمینهای متغیر است. درمان زودهنگام و مناسب میتواند علائم را کاهش داده و از پیشرفت دفرمیتی جلوگیری کند.
تفاوت با سایر دفرمیتیها:
Cavus deformity باید از سایر ناهنجاریهای پا مانند flat foot (pes planus) و سایر دفرمیتیها مانند hallux valgus افتراق داده شود، زیرا درمان و مدیریت آنها متفاوت است.
درمان ارتوزی برای دفرمیتی Cavus نقش مهمی در کاهش علائم، بهبود عملکرد پا، و جلوگیری از پیشرفت این ناهنجاری دارد. ارتوزها برای توزیع مجدد فشار روی کف پا، اصلاح بیومکانیک، و کاهش درد استفاده میشوند. انتخاب نوع ارتوز بستگی به شدت دفرمیتی، انعطافپذیری پا، و نیازهای فردی بیمار دارد.
اهداف درمان ارتوزی در افزایش قوس پا یا کاووس:
1. توزیع مجدد فشار: کاهش فشار روی سر متاتارسها و پاشنه پا.
2. حمایت از قوس پا: ایجاد تعادل بین نیروهای وارده به پا.
3. کاهش درد: کاهش تحریک نقاط فشار و بهبود راحتی بیمار.
4. بهبود ثبات: جلوگیری از لغزش و بیثباتی در هنگام راه رفتن.
5. کاهش تغییرات ثانویه: پیشگیری از زخم، کالوس، یا آسیب به مفاصل.
انواع ارتوزهای مورد استفاده در افزایش قوس پا یا کاووس:
1. کفیهای طبی (Custom Foot Orthotics):
- کفیهای با قوس بلند: برای حمایت از قوس طولی پا و کاهش فشار.در کلینیک تخصصی ارتوز پایا کفی ها با استفاده از فناوری اسکن پا و تراش با دستگاه cnc به صورت شخصی برای هر فرد طراحی و ساخته می شود.
- پد متاتارسال: برای کاهش فشار از روی سر متاتارسها.
- کفی با ضربهگیر (shock-absorbing): جهت کاهش ضربه در هنگام راه رفتن.

2. ارتوزهای مچ پا-پا (Ankle-Foot Orthosis – AFO):
در مواردی که ضعف عضلانی شدید یا عدم تعادل در پا و مچ وجود دارد.(در بیماری های نورولوژیک)
ارتوزهای دینامیک: برای کنترل حرکت مچ پا و بهبود الگوی راه رفتن.
ارتوزهای ثابت: برای تثبیت کامل مچ پا و جلوگیری از بدتر شدن دفرمیتی.
3. کفشهای طبی:
کفش با پنجه پهن و عمیق: برای جلوگیری از فشار به انگشتان پا (claw toes).
کفشهای با لژ و پد داخلی: برای کاهش فشار روی پاشنه و سر متاتارسها.
کفشهای با پشتیبان قوی: برای بهبود ثبات و کاهش بیتعادلی. ساخت کفش طبی در کلینیک پایا به صورت شخصی برای هر فرد با اندازه گیری ،قالب گیری یا اسکن ساخته میود.
4. ارتوزهای انگشت (Toe Orthoses):
برای اصلاح وضعیت انگشتان خمیده (claw toes) و کاهش تحریک پوست.
مزایا استفاده از ارتوز در افزایش قوس پا یا کاووس:
- غیرتهاجمی بودن.
- کاهش علائم بدون نیاز به جراحی.
- امکان استفاده روزانه.
کلینیک تخصصی ارتوز پروتز پایا مجهز به بهترین اسکنر های کف پایی می باشد که طراحی و ساخت کفی و کفش های طبی را به بهترین شکل میسر می سازد.
جهت مشاوره رایگان با شماره 09128521408 یا 02532943673 تماس حاصل فرمایید
جهت مراجعه حضوری قم میدان صدوقی ابتدای عطاران پلاک 31